به گزارش مشرق به نقل از روابط عمومی فرهنگسرای رسانه و شبکه های اجتماعی، پنجمین برنامه چهل سال با رسانه ها با موضوع رسانه ها و جنگ نرم، پیش از ظهر امروز سه شنبه چهارم دی ماه با حضور حسن نجفی سولاری، مدرس دانشگاه، احمد قیومی، معاون سازمان فضای مجازی سراج و محمد اسکندری، روزنامه نگار و پژوهشگر، در کافه گلاب فرهنگسرای رسانه برگزار شد.
حسن نجفی سولاری، مدرس دانشگاه با اشاره به موضوع جنگ رسانه ای، گفت: باید بپذیریم از بدو خلقت انسان، تهاجم و مقابله در حوزه ارتباط انسانی وجود دارد و همانطور که انسان به شکال حیوانات می پرداخت، خودش هم مورد هجوم قرار می گرفت و به تناسب رشد انسان، این تهاجمات هم بیشتر می شد.
بیشتر بخوانیم:
مهم‌ترین سرمایه اجتماعی کشور «وحدت» است
غیر خودی‌ها در لابه‌لای مسلّحین جنگ نرم
وی افزود: در عصر کنونی به دلیل وجود تکنولوژی فناوری اطلاعات، عملیاتی درحال انجام بوده که از حد جنگ روانی فراتر رفته که نامش را جنگ شناختی و ادراکی گذاشته ایم. این جنگ آنقدر قدرت دارد که هرکسی قدرت بیشتری داشته باشد می تواند در این زمینه حکومت داری کند.
رئیس سابق مرکز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: در جنگ ادراکی، عملیاتی از سوی رسانه ها انجام می شود که ذهن، خواسته، قلب، امیال، نیاز به کسب و کار و آرزوهای آنها را تحت کنترل قرار می گیرد و هدایت می کند. امروز هرکسی که فکر کند جنگی وجود ندارد، اساسا این نوع مدل را نشناخته است.
وی بیان کرد: در بسیاری از کشورها به ساماندهی فضای مجازی می پردازند و ولنگاری ماهیت فضای مجازی نیست. از سال ۷۹ برای ولنگاری فضای مجازی هشدارهایی داده شده است اما نتیجه ای را شاهد نبودیم.
این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: اساسا فضای مجازی به دلیل تکنولوژی موجود قدرت کنترل پذیری بالایی دارد.
وی ادامه داد: در ایران از زمانی که فضای مجازی از حوزه اختصاصی خارج و وارد حوزه عمومی شد، مقام معظم رهبری ۱۸ بند را در فضای مجازی جهت سازماندهی آن عنوان فرمودند. یکی از آن ۱۸ بند، هویت بخشیدن کاربران ایرانی است.
نجفی سولاری اظهار کرد: تهاجم فرهنگی تنها مختص ایران نیست بلکه همه دنیا با آن درگیر هستند. اگر نگاهی به رسانه های پیش و پس از انقلاب داشته باشیم متوجه می شویم که شاهد تحول اساسی در این زمینه بودیم. پیش از انقلاب ما تنها دو شبکه تلویزیونی داشتیم که این تعداد امروزه به ۱۴۵ شبکه رادیویی و تلویزیونی در سطح کشور رسیده است. همچنین ۳۳ شبکه استانی در حال فعالیت هستند و آنها به لحاظ امکانات و تکنولوژی نسل چهارمی اند.
وی بیان کرد: طی فراتحلیلی که در سال ۹۶ برروی رسانه ها داشتیم به این نتیجه رسیدم که یک میلیون ساعت پخش رادیویی داریم که ۵۰۰ هزار ساعت تولید محض است. همچنین هم اکنون بیش از ۲۵۰ هزار ساعت تولید تلویزیونی در ژانرهای مختلف داریم. تقریبا ایران درردیف اولین کشورهایی است که به لحاظ ساخت سریال و تله تلویزیونی رتبه خوبی دارد.
این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: دولت ۱۱ هزار میلیارد تومان گندم می خرد تا سوپسید گندم بدهد و مردم در نان مشکلی نداشته باشد. حتی دولت ۲۵ هزار میلیارد تومان درحوزه دارو هزینه می کند، تا مردم در این حوزه دچار مشکل نشود. سهم فرهنگ در اعتبارات دولتی چقدر است؟ این درحالی است که دشمن در این حوزه سرمایه گذاری بیشتری می شود و یکی از مأموریت هایش تغییر فرهنگ کشور است.
وی با اشاره به صنایع فرهنگی خلاقانه گفت: این نوع از صنایع تنها رسانه نیستند بلکه شامل ۱۸ شاخه اند که میتوان به توریسم، معماری، ورزش، رسانه های سنتی، رسانه های مجازی و دیگر موارد اشاره کرد. خوشبختانه در کشور ظرفیت های بسیاری وجود دارد. در جنگ روان شناختی نیروی انسانی مهم است و اگر نتوانیم سازماندهی مناسبی در این زمینه داشته باشیم، موفق نخواهیم بود.
نجفی سولاری اظهار کرد: ۴۰۰ هزار نفر در کشور توانایی عملیات و تولید را دارند و حتی در سطح دکترا نیروهایی هستند که به خوبی سازماندهی نشده اند. ما باید برای این تعداد کارآفرینی کنیم. در حوزه تجهیزات وضعیت خوبی داریم اما به درستی نمی توانیم از آن استفاده کنیم.
وی ادامه داد: در حوزه سینما آخرین تکنولوژی ها را وارد کشور کردیم اما نتوانسته ایم به درستی از آنها استفاده کنیم. اصلی ترین مسأله، سرمایه است. چالش بزرگ صنایع خلاق این بوده که حمایت مالی نمی شوند. همچنین ما سنجش درستی نداریم و ابزارها و اندازه گیری تحولات را نتوانسته ایم فراهم کنیم.
وی افزود: البته ما در زیربنا نگاه مان تنها به تجهیزات و امکانات نیست بلکه موضوع مدیریت، روش ها، سنجه ها و اندازه گیری ها را درنظر می گیریم. همچنین باید نگاه جدیدی به حوزه فرهنگ داشته باشیم و به یک نگرش نوین برسیم.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: روحیه همگرایی و ملی در کشور وجود دارد که مصداق بارز آن واکسینه شدن همه کودکان ایران زمان در دوره مربوطه است. باید بپذیریم که در بخش هایی نمی خواهند که همگرایی وجود داشته باشد. ایجاد نظام جامع رسانه ای برای حوزه فضای مجازی امکان پذیر نیست چراکه این رسانه نوین نمی پذیرد که قدرت بالای خودش را داشته باشد.
نجفی سولاری اظهار کرد: باید از داشته های مان به خوبی استفاده کنیم که این همان مدیریت ناب است. سازماندهی نیروی انسانی و مردم مدار بودن درحوزه رسانه از دیگر مواردی است که باید به آن دقت کنیم.
وی بیان کرد: برای هم گرایی شش ضلعی وجود دارد که حکمرانی، رسانه داران، رسانه سازان، کسب و کارهای رسانه ای، خانواده و آحاد مردم از اضلاع آن به شمار می روند.
در ادامه احمد قیومی، معاون سازمان فضای مجازی سراج، با اشاره به این موضوع که جنگ رسانه ای یکی از برجسته ترین قسمت های جنگ نرم است، گفت: جنگ رسانه ای، جنگی است که در همه شرایط حتی در شرایط صلح رخ می دهد. امروز فناوری های نوین ارتباطی و شبکه های اجتماعی که خود به نوعی فضای رسانه را دگرگون کرده مرزها را برداشته است.
وی افزود: اثرات جنگ نرم بسیار مشهود است و اثراتش را در جامعه و بر افکار عمومی شاهد هستیم. البته مخاطب مان منفعل نیست اما این جنگ آنقدر قدرتمند است که نفوذ بیشتری در میان مخاطبان دارند. جنگ خلیج فارس در سال های اخیر نشان از قدرت جنگ رسانه ای است که با قدرت عمل کردند.
معاون سازمان فضای مجازی سراج، تصریح کرد: نمی توان موضوع کنترل و ولنگاری را در حوزه فضای مجازی رد کرد، ماهیت فضای مجازی توسعه دهنده بوده به این معنا که فضای مجازی غیرقابل پیش بینی است. امروز فضای مجازی مرزها را برداشته است و ما بر این تصور هستیم که یک سری اتفاقاتی که رخ می دهد، برپایه یک فکر قوی است درحالی که اینگونه نبوده و گاهی با یک حرکت کوچک در فضای مجازی می توان شاهد نتایج بسیار قوی بود.
وی بیان کرد: فضای مجازی سیستم توسعه دهنده است و امروز تلویزیونی های دیجیتال جایگزین تلویزیون های سنتی شده اند؛ بنابراین حوزه رسانه تنها اطلاع رسانی و خبر نیست بلکه کارکردهای دیگری هم دارد.
قیومی اظهار کرد: جنگ اطلاعاتی بر بستر اطلاعاتی صورت می گیرد، در این نوع از جنگ اطلاعات غلطی پخش می شود و یا آن را جابه جا می کنیم.
وی افزود: معتقدم اگر تا به امروز خوب کار کرده بودیم، حاصلش این نبود. در هشت سال دفاع مقدس عملکرد خوبی داشتیم اما پس از آن نتوانستیم عملکرد خوب را ادامه دهیم. حوزه بازی های رایانه ای به شدت حوزه تأثیرگذاری است و امروزه شاهد یک بازی هستیم که به ترویج سبک زندگی آمریکایی می پردازد.
معاون سازمان فضای مجازی سراج تصریح کرد: حوزه رسانه به بخش اقتصادی و فرهنگی، نگاه دموکراسی دارد. رسانه ها در حوزه دموکراسی ورود عمیق دارند. اگر رسانه های ما امروز خوب عمل می کردند، شاهد تیراژ کمتر روزنامه ها نبودیم. حتی اگر سریال های خوبی تولید می کردیم که امروزه مخاطبان مان به سراغ سریال های ترکیه ای و عرب نمی رفتند.
وی بیان کرد: ما باید رسانه را از حاکمیت خارج کنیم و فضای رسانه ای تا زمانی که دست حاکمیت و دولت است، وضع اینچنینی را شاهد هستیم. البته ماهیت فضای مجازی نظارت ناپذیر است. همچنین محدودیت های حاکمیتی باعث می شود که فرد با هویت دیگری در فضای مجازی فعالیت کند.
قیومی تأکید کرد: تمرکز رسانه های غرب بر اقتصاد سیاسی بسیار است. در هیچ جای دنیا با افزایش قیمت ها، تقاضا بالا نمی رود. ما در این حوزه هیچ کاری نکرده ایم و کمیت بدون کیفیت فایده ای ندارد و با ارائه آمار و ارقام نمی توانیم بگوییم که عملکرد خوبی داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه شاخص های فرهنگی تکان نخورده است، گفت: ما باید ساختارها را اصلاح کنیم. درحوزه رسانه باید به تقویت حرکت های کند و اصلاح آن بپردازیم. درحوزه های خلأ می توان با برنامه هایی مدون بر مشکلات غلبه کرد. مردم در جنگ هشت سال دفاع مقدس نشان دادند که می توانند بر روزهای سخت غلبه کنند و قطعا در جنگ نرم هم پیروز می شوند و تنها باید آموزش های لازم را به آنها ارائه کرد.
معاون سازمان فضای مجازی تصریح کرد: بسترهای زیرساختی مهیاست و اقدامات بسیاری در این زمینه انجام شده که یکی از آنها ورود به سازمان های مردم است. ما باید نظام جامعه ای را برای گونه از رسانه های کوچک فراهم کنیم. اخیرا یکی از تحقیق های آمریکایی را مشاهده می کردم که در آن تحقیق ارتباط میان ستاره هایش آنقدر پررنگ بود که یکدیگر را پوشش می دادند و نگاه هم افزایی به یکدیگر دارند.
وی ادامه داد: امروزه شاهد ظهور رسانه های نوین کوچک اثرگذار هستیم و آنها این ظرفیت را دارند و تک تک این سنگر سایبری باید مجهز شوند و ایجاد نظام جامعه رسانه ای، هم افزایی و مشارکت مردمی، ورود نخبگان و دانشگاهیان می توانند در ترویج سواد و فرهنگ رسانه ای بسیار مؤثر باشند.
قیومی مشکل اصلی در حوزه رسانه را نبود محتوا دانست و گفت: امروزه مشکلی در زیربنا و امکانات نداریم بلکه باید به دنبال تولید محتوای مناسب باشیم. البته تلاش هایی در این زمینه انجام شده اما کافی نیست. مدیریت رسانه نیازمند افراد رسانه ایست. متأسفانه افرادی که در حوزه رسانه کار کردند، رسانه ای نبودند و تخصصی در این زمینه نداشتند. ما در حوزه رسانه باید از افراد رسانه ای بهره مند شویم. امروزه از این افراد کم استفاده شده است درحالی که باید به جوانان اعتماد کنیم.
وی بیان کرد: رسانه ها همیشه می توانند حامی فرآیندهای توسعه ای باشند. ما ناگزیریم که در جریان جنگ رسانه ای که تحمیلی بر ما وارد شده است، قرار بگیریم. در بخش دیگری از رسانه که جنگی وجود ندارد و اختیارش فعالیت در آن را داریم، می توانیم تصمیمات مؤثری را بگیریم.
معاون سازمان فضای مجازی سراج تصریح کرد: فعالیت های رسانه ای امروز پس از چهل سال این قابلیت را دارند که به عنوان عمل گر در توسعه نقش داشته باشند. در این زمینه نظام جامعی نداریم که بتواند سپهر رسانه ای را تقویت کند.
معاون سازمان فضای مجازی سراج تصریح کرد: نظام جامع رسانه در چهارچوب رسانه می تواند هماهنگ کننده مناسبی باشد. در رسانه های غربی این اصول وجود دارد و خط مشی ها را تعیین می کند.
وی بیان کرد: ما نیاز به اصلاح جامعه رسانه ای هستیم و باید نگاه حاکمیتی به رسانه را کم کنیم و رسانه ها فراتر از حوزه حاکمیتی حرکت کنند.
قیومی اظهار کرد: همان طور که مردم در جنگ به صورت خودجوش وارد میدان شده اند در همین جنگ رسانه ای هم می توانند موفق عمل کنند.
در ادامه محمد اسکندری، پژوهشگر، با اشاره به این موضوع که امروزه مفهوم جنگ نرم بر همگان روشن شده است، گفت: اگر هفت سال پیش در دانشگاه صحبت از جنگ نرم می شد، بازگوکننده این بحث را متهم به توهم توطئه می کردند درحالی که امروزه جامعه، مسئولان و مدیران به درک جنگ نرم رسیده اند. همچنین مقام معظم رهبری سال های گذشته شبیخون فرهنگی را مطرح کردند اما مسئولان به انکار موضوع پرداختند. ما زمان را از دست می دهیم و آینده نگری در این زمینه نداریم.
وی افزود: ما درگیر جنگ رسانه ای هستیم و باید در مقابل این امر ایستادگی کنیم. امروزه ۲۶۰ شبکه تلویزیونی ماهواره ای به زبان فارسی فعالیت می کنند، اما در فضای مجازی دچار یک ولنگاری هستیم.
این روزنامه نگار تصریح کرد: دولت و حاکمیت برای تولید محتوا در صداوسیما هزینه می کند، چرا این اتفاق نباید در فضای مجازی رخ دهد. اگر امروز در فضای مجازی موضوعاتی برای ترویج فرهنگ ایثارگری وجود دارد، به دلیل فعالیت عده ای از افراد خودجوش است که آتش به اختیار می کنند و چنین فعالیت هایی را در فضای مجازی انجام می دهند. ما در فضای مجازی نتوانسته ایم تولید محتوای مناسبی داشته باشیم.
وی بیان کرد: دشمن به دنبال شکستن الگوهای معارض فرهنگی است. نظام سرمایه داری پیش نخواهد رفت مگل آنکه فضای لیبرالیستی در سطوح جهان وجود داشته باشد. اساسا نظام لیبرال دموکراسی برای حکمرانی نیاز به این دارند که مخاطبان ارزش ها و بنیان های فکری لیبرالیسم را بپذیرند.
اسکندری ادامه داد: یکی از دلایلی که برنامه های دشمن روی ایران متمرکز است به این دلیل بوده که ایران در قانون تمدن جریان استکبار است و طی ۴ دهه گذشته پرچم مقاومت را در حوزه فرهنگی بلند کرده است. فرهنگی که معتقد است معنویت رخت از دنیا بر نبسته و خدا وجود دارد و امکان دستیابی به توسعه در زندگی معنوی وجود دارد که این موضوع معارض با فرهنگ غرب است. در ۴۰ سال گذشته این فرهنگ غرب در حال تکثیر بوده و پیام انقلاب صادر می شود.
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه در برابر هجمه های رسانه ای دشمن چه باید کرد، گفت: حتی اتحادیه اروپا هم در معرض تهاجم فرهنگی است؛ این فرهنگی که به عنوان فرهنگ آمریکایی غلبه می شود، نه تنها برای دنیا معارض بوده بلکه برای ایران هم معارض است.
این پژوهشگر تصریح کرد: اگر جنگ ادراکی را که به تعبیر مقام معظم رهبری، جنگ اراده ای است را بپذیریم و زمانی که تصمیم به انجام کاری می شویم، انتخاب های مختلفی داریم که تصمیم به یکی از آن انتخاب ها می شویم. در این میان تجهیزات و منابع انسانی هم داریم اما برخورداری از هر کدام از اینها مزیت به شمار نمی رود بلکه مزیت ها روایت متفاوت ما نسبت به جهان امروز است. مزیت ما در برابر غرب و تهاجم فرهنگی و جنگ نرم، فرهنگ مان است. روایت ما از آغاز و پایان جهان، روابط اجتماعی میان انسان ها متفاوت ازجهان است. اگر امروزه انحطاط اخلاقی در غرب بیشتر شده اما گرایش به معنویت هم افزایش یافته است. چرا تمرکزمان این است که مدام به سمت تجهیزات برویم بلکه می توانیم رویکردمان را تغییر دهیم و از رویش های فرهنگی حمایت کنیم.
وی افزود: کسی که در شبکه های اجتماعی گروهی را ایجاد می کند، اگر مؤلفه های فرهنگی را نشناسد، نمی تواند در این حوزه فعالیت کند. امروزه فضای مجازی به گونه ای شده است که مخاطبان بیش از چهارثانیه برای مطلب وقت نمی گذارند. حتی در حوزه اینفوگرافی به گونه ای کار انجام می شود که بارگذاری متن در نقطه ای قرار بگیرد که قابل رویت بیشتری باشد.
اسکندری اظهار کرد: در دنیای رسانه ابزار معنا ندارد، امروزه شاهد هستیم که یک شهروند به راحتی چندین هزار فالوعر دارد و هر روز برنامه زنده برگزار می کند. آنچیزی که فضا را متفاوت می کنند، محتوای پیام است و باید در این زمینه دقت بیشتری داشته باشیم.
این روزنامه نگار تصریح کرد: وجود نظام جامع رسانه ای به عنوان مرکزی که در بالا قرار بگیرد و به رسانه ها امر و نهی کند، امکان پذیر نخواهد بود؛ چراکه اعتماد عمومی نسبت به رسانه های داخلی کاهش می یابد. اما اگر منظور از وجود این نظام دفاع از ارزش ها و همگرایی باشد، قابل دفاع است.
وی بیان کرد: ما در ارتباط با حاکمیت و مردم باید از کلیشه های مرسوم رها شویم و مطابق با فهم مردم از جنگ رسانه ای به اقتضای آن عمل کنیم. همیشه از فسادهای اقتصادی در خبرها می گوییم اما کسی در این میان از جبران خسارت ها صحبت نمی کند. گفتن از فسادها در بیشترین موارد سبب ایجاد ذهنیت منفی در میان مخاطبان می شود.
اسکندری اظهار کرد: ما باید متناسب با شرایط و ذائقه مخاطبان تولید محتوا کنیم و به تولید ادبیات جدید بپردازیم. همچنین مرکز رصد و پایش برای ارزیابی محتوا ایجاد کنیم.
